Po raz pierwszy Światowy Dzień bez Tytoniu obchodzony był 7 kwietnia 1987 roku. Rok później Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przeniosła święto na 31 maja. W roku 2015 Światowemu Dniu bez Tytoniu przyświeca hasło: „Stop nielegalnemu obrotowi wyrobami tytoniowymi”. Zwraca ono uwagę nie tylko na kwestię zdrowia, lecz również na uwarunkowania społeczno-ekonomiczne związane z paleniem papierosów. Są to czynniki, które stanowią zagrożenie dla głównego celu Programu Ograniczania Następstw Palenia Tytoniu, jakim jest zmniejszenie spożycia wyrobów tytoniowych.
Nielegalny obrót wyrobami tytoniowymi według ramowej konwencji o ograniczeniu użycia tytoniu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) jest definiowany jako: „wszelkie praktyki lub postępowanie zabronione przepisami prawa, związane z produkcją, przewozem, odbiorem, posiadaniem, dystrybucją, sprzedażą lub kupnem, łącznie z wszelkimi praktykami lub postępowaniem, których zamiarem jest ułatwienie takiego działania”. Należy zaznaczyć, iż nielegalny handel wyrobami tytoniowymi stanowi zagrożenie dla gospodarki oraz zdrowia obywateli, a także dla prawa i porządku publicznego. Szacuje się, że nielegalny rynek handlu wyrobami tytoniowymi stanowi w Europie 6-10%. Biorąc pod uwagę dostępność ekonomiczną wyrobów tytoniowych, ograniczenie dostępności tanich papierosów pochodzących z nielegalnych źródeł, ma ogromne znaczenie dla zdrowia publicznego. Wyeliminowanie lub ograniczenie nielegalnego handlu będzie powodowało zmniejszenie liczby osób palących papierosy, a co za tym idzie – zmniejszy liczbę zachorowań na choroby odtytoniowe oraz ograniczy liczbę zgonów. Również w Polsce istnieje problem handlu papierosami z nielegalnych źródeł. Z badań GATS (2009 – 2010) wynika, iż w sumie 8,5% osób palących codziennie, pali papierosy pochodzące z nielegalnego źródła. Zgodnie z przewidywaniami szacunki różnią się w zależności od zamieszkiwanego regionu kraju, przy czym najwyższe odsetki zanotowano w regionie wschodnim (15,5%) i północnym (13%). Są to tereny Polski położone wzdłuż granicy z Ukrainą, Białorusią i Rosją, gdzie ceny papierosów są znacznie niższe niż w Polsce. Warto zwrócić uwagę również na to, że częściej papierosy z przemytu palą osoby z podstawowym wykształceniem (17,2 %), a z wyższym zdecydowanie rzadziej (2,2%).
Szacuje się, że w skali roku co najmniej 10 miliardów euro nie trafia do budżetu Unii Europejskiej i jej państw członkowskich z powodu niepobranej akcyzy na papierosy. Również przedsiębiorcy nie odnotowują zysków z powodu nielegalnie wprowadzonych papierosów, ponieważ przyczynia się to do spadku sprzedaży legalnych wyrobów tytoniowych.
